شمعی برای پروانه‏‎های پریشان نوری‏زاد

تغییر عقیده یعنی فروپاشی یک نظام فکری و تخریب یک شبکه باور و برانداختن یک پارادایم. آن‏چه یک نظام فکری را از بین می‏برد ناتوانی از حل معضلات و مسائل است. یک پارادایم  و نظام فکری با یک مشکل و دو مشکل فرونمی‏‎ریزد. بل‏که انباشت پرسش‏‎های بی پاسخ و حل نشدن معضلات پیش رو تخریب‏‎گر یک اندیشه است. وقتی یک اندیشه نتواند سوالات را پاسخ دهد و عاجز از حل معضلات باشد فرومی‏‎ریزد و و باید جای خود را به اندیشه‏‎ای نو بدهد. اندیشه موفق اندیشه‎‏ی پاسخ‏گوست. اندیشه‏‎ای که از دام شبهات بگریزد و از مانع معضلات عبور کند. و الا رو به زوال است. اندیشه‏‎های حکومت‏‎داری آن‏گاه پیروزند که بتوانند از پس سیلاب مشکلات جامعه برآیند و از شِکوه‏‏‎های عدالت به دور باشد و بتواند پاسخ‏‎گوی پرسش‎‏گران باشد.

محمد نوری‎‏زاد هرکه باشد- چه خوب، چه بد، چه مهم، چه بی‏‎اهمیت و..- یک انسان در حال گذر است. گذر از یک اندیشه به اندیشه‏‎ی دیگر. تغییر عقیده و بناکردن فکری نو نکوهیده نیست بل‏که نیکو و نشانه‎ی انسانیت است. تفکر اگر پیش‎‏رونده نباشد و هم‏نشین سکون باشد تفکر نیست. مبادی تفکرهم‏واره در حال تغییرند و انسان هر روز با آگاهی نوی روبروست. تفکر پیروز تفکری است که با آگاهی‏‎های نو هم‏‏راه شود و بتواند از تیغ پرسش‏‎گرشان در امان باشد. البته این به معنای تغییر هر لحظه‏‏‎ای در عقیده نیست. بل‏که منظور این است که در فصل آگاهی‏‎های نو سوالات نو می‏‎رویند و اگر اندیشه‎‏ای پاسخی برای سوالات نو نداشته باشد به سوی شکست می‏‎رود. مثلا فردی به این آگاهی دست یابد که فلان حکومت در رابطه با موضوعی ظلم کرده‎‏است، این آگاهی نو پاسخ نو می‎‏طلبد و به مرور زمان اخبار دیگری از ناتوانی‏‎های حکومت می‏رسد، فرد آرام آرام به این حکومت بدبین می‎‏شود. شاید این آگاهی‏‎های نو خلاف واقع باشد، ولی بازهم وظیفه آن اندیشه است که خلاف واقع بودنش را پاسخ گوید. یک اندیشه باید پاسخ‏گو باشد و الا باید جای خود را به اندیشه نو دهد.

در گذر از یک اندیشه آن‏چه مهم است، علل گذر و روی‏‎گردانی از اندیشه سابق است. چرا یک فرد که سال‏‎ها زیر پرچم یک اندیشه بوده‏‎است وبا آن زندگی کرده‏‎است آن را رها می‏‎کند؟ چه باعث شده‎‏است کسی روی علاقه‏‎مندی‏‎های خود پا بگذارد و از آن عبور کند؟ و این همان چیزی است که پنهان مانده‏‎است و یا می‏‎خواهند هویدا نشود. یاران سابق نوری‏زاد باید پرسش‎‏های او را ببینند و پاسخ دهند نه این که بر او تیغ کشند و اخراجش کنند و به نفاق سی ساله‎‏‏اش متهم کنند. این فرار از پاسخ‎‏گویی و شمشیر از نیام کشیدن نتیجه‎‏ای جز اضافه‎‏کردن به پرسش‏‎های بی‏‎پاسخ اندیشه سابق ندارد. نویسنده در مقام دفاع از اندیشه‏‎های سابق و نو نوری‏زاد و بیان درستی و ناراستی آن نیست، بل که هدف از نوشته تبیین فرآیند گذر از اندیشه و نقد برخورد یاران سابق از فرد بریده از آنان است.

آن‏چه این روزها در نامه‎‏ها و نوشته‏‎های نوری‏زاد – فراتر از درستی و نادرستی- می‏‎بینیم پرسش‎‏هایی است که آرام‏‎آرام در پستوی ذهنش انبار شده‎‏اند و معضلاتی است که اندیشه‎‏اش را از حل آن‏ها عاجز دیده‎‏است. تردید در اندیشه نتیجه انباشت پرسش‏‎های بی‎‏پاسخ است. فراوانی این پرسش‏‎ها راه را برای توجیه و چشم‎‏پوشی می‎‏بندد. و اگر تعصب بی‏جا نباشد، تردید وارد می‏شود. و اگر پس از تردید پاسخی نباشد گذر آغاز می‏شود. و این گذر زاده پرسش‏های بی پاسخی است که یا اندیشه از جواب آن‏ها عاجز است یا یاران اندیشه.

روی‏‎آوردن یاران سابق نوری‏زاد- و هر کس دیگر- به تهمت و اخراج و تخطئه و… چیزی جز نشانه عجز آنان از پاسخ‏دهی به پرسش‏های نوری‏زاد نیست. وظیفه یاران حلقه دیروز شمشیرکشیدن بر پرسش‏ها نیست، پاسخ‏دادن به آن‏هاست. اگر این پرسش‏ها را پاسخ ندهند، همین تردید و همین گذر روزی سراغ آنان نیز خواهد آمد. یاران دیروز باید نوری‏زاد را کمک کنند تا از تردیدهایش جدا شود نه این‏که بر او تیغ کشند و شمشیر از نیام بیرون آورند.
پروانه‏‎های پریشان و سرگردان نوری‏زاد نمرده‏اند، پی شمع‏‎اند. نباید به روی‏شان شمشیر کشید.

Advertisements